قرآن، بیداری و بین الملل اسلامی
سخنران: دکتر ابوالفضل خوش منش
سخنرانی رأس ساعت 21:20 دقیقه شنبه مورخ 9/6/1387 در تالار علامه امینی با حضور میهمانان و با موضوع «قرآن، بیداری و بین الملل اسلامی» آغاز شد.
در ابتدای محفل آیات آغازین سوره حجرات تلاوت شد . سپس حجت الاسلام انصاری، معاونت آموزش و پژوهش مؤسسه، ضمن خوش آمد گویی به حاضران، گوشه ای از فعالیت و کار های پژوهشی سخنران را یاد کرده و از ایشان جهت سخنرانی دعوت نمود.
دکتر خوش منش با درود و سلام بر محمد و آل محمد (ص)، از تشرف و آمدن به یزد ابراز خوشحالی و خرسندی کردند و شهر یزد را به عنوان شهر دارالعباده ی یزدان، گره خورده با پیشینهی توحیدی و شهر همزیستی پر مهر و صفای ادیان و نحلهها، معرفی کردند. و با خواندن این غزل از حافظ: :
عمر بگذشت به بیحاصلی و بوالهوسی
ای پسر جام میام ده که به پیری برسی
چه شکرها هست در این شهر که قانع شدهاند
شاهبازان طریقت به شکار مگسی
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
وه که غافل ز چنین غلغل چندین جرسی
لمع البرق من الطور فآنست به
فلعلی لک آت بشها ب قبسی
که به آتش برافروخته در طور تلمیح و اشاره دارد و متناسب با آتش مقدس در آیین زرتشتیان است، بحث خود را پیرامون موضوع آغاز کردند.
قرآن، بیداری و بین الملل اسلامی
سخنران: دکتر ابوالفضل خوش منش
سخنرانی رأس ساعت 21:20 دقیقه شنبه مورخ 9/6/1387 در تالار علامه امینی با حضور میهمانان و با موضوع «قرآن، بیداری و بین الملل اسلامی» آغاز شد.
در ابتدای محفل آیات آغازین سوره حجرات تلاوت شد . سپس حجت الاسلام انصاری، معاونت آموزش و پژوهش مؤسسه، ضمن خوش آمد گویی به حاضران، گوشه ای از فعالیت و کار های پژوهشی سخنران را یاد کرده و از ایشان جهت سخنرانی دعوت نمود.
دکتر خوش منش با درود و سلام بر محمد و آل محمد (ص)، از تشرف و آمدن به یزد ابراز خوشحالی و خرسندی کردند و شهر یزد را به عنوان شهر دارالعباده ی یزدان، گره خورده با پیشینهی توحیدی و شهر همزیستی پر مهر و صفای ادیان و نحلهها، معرفی کردند. و با خواندن این غزل از حافظ: :
عمر بگذشت به بیحاصلی و بوالهوسی
ای پسر جام میام ده که به پیری برسی
چه شکرها هست در این شهر که قانع شدهاند
شاهبازان طریقت به شکار مگسی
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
وه که غافل ز چنین غلغل چندین جرسی
لمع البرق من الطور فآنست به
فلعلی لک آت بشها ب قبسی
که به آتش برافروخته در طور تلمیح و اشاره دارد و متناسب با آتش مقدس در آیین زرتشتیان است، بحث خود را پیرامون موضوع آغاز کردند.
ایشان اظهار داشت که در مورد نقش قرآن در ابعاد فردی و تربیتی زیاد سخن گفته شده است، اما از نقش قرآن در بیداری اسلامی در 200 سال گذشته، و اینکه رهبران قرآنی و دعوتگران قرآنی برای بیداری اسلامی در بین الملل اسلامی ، چه کسانی بودند و چه کردهاند، کمتر سخن گفته شده است.
وی گفت: اصطلاح «بین الملل »، اولین بار در سال 1864 توسط کارل ماکس در زبان آلمانی، تحت عنوان «اتحادیه بین المللی کارگران» مطرح شد. کارل ماکس می گفت: باید تمام کارگران و زحمتکشان جهان متحد شوند و این کاری است که باید در گستره ی همه ی سرزمین ها صورت بگیرد و حلقه ی پیوند کارگران جغرافیا نیست .
بعدها بین الملل کشور های اسلامی در مفهوم انترناسیونال ، انترناسیونالیسم و جهان وطنی به کار رفت و استعمال آن ابعاد وسیع تری پیدا کرد و زمینههای متعددی را در برگرفت که یکی از آنها، بعد دینی است که امروزه از آن به عنوان بین الملل اسلامی یاد میکنیم. که این اصطلاح در زبان عربی با عنوان «الاممیه الاسلامیه» به کار میرود. به این معنی که؛ جامع بین انسانها و افراد امت، دین و عقیده مشترک آنان است در برابر دشمن مشترکشان، با توجه به رهنمودهای فراوانی که در قرآن نهفته است.
اصطلاح بین الملل اسلامی برگرفته از آیهی 200 سوره آل عمران است: «یا ایها الذین ءامنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوالله لعلکم تفلحون».
ای کسانی که ایمان آوردهاید! (در برابر مشکلات و هوسها)، استقامت کنید؛ و در برابر دشمنان (نیز)، پایدار باشید و از مرزهای خود، مراقبت کنید و از خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید.
کلمهی «رابطوا» از مصدر «مرابطه» در این آیه در دو معنا استعمال شده است، که به کار بردن هر دو مورد صحیح است.
1- ارتباط متقابل میان انسان ها.
2- مرزبانی و حفظ مرزها . اما در اسلام مرزبانی و مرز بر اساس رنگ و نژاد و زبان و ایل و قوم و قبیله وجود ندارد. با استناد به حدیث پیامبر اکرم (ص)، که فرمودهاند: عالم و حامل قرآن هر کجا برود و به وظیفهاش عمل کند، حد و مرز اسلام آنجاست.
همچنین پیامبر اکرم (ص) در رابطه با الگوی فکری و توسعهی فرهنگی اسلام فرمودهاند: «حامل القرآن، حامل رایه الاسلام»، کسی که قرآن در دل و سینه دارد، او پرچمدار اسلام است. در گذشته پرچم نماد فعال و پابرجا بودن لشکر بود و اینکه لشکر هنوز شکست نخورده است.
لازم به ذکر است که، دو سوره از سورههای قرآن نماد بین الملل اسلامی است.
1- سوره حجرات، این سوره با أیها الذین آمنوا شروع و آیات پایانی آن با یا أیها الناس ختم میشود.
2- سوره حج، که با یا أیها الناس شروع و ختم میشود.
ایشان در ادامه سخنرانی خود به چند رهبر شاخص قرآنی که در دو قرن گذشته و به طور اخص در 150 سال گذشته، در بیداری دنیای خوابزدهی اسلام نقش مؤثر داشته اند، اشاره کردند. از جمله، سید جمال الدین اسدآبادی، شاگردش محمد عبده و همچنین سید رضا و سید قطب. در ایران نیز؛ افرادی مانند امام خمینی (قدس سّره)، آیت الله طالقانی، علامه طباطبایی و به گونه ای آیت الله بروجردی.
سید جمال الدین دارای ابعاد مختلف فکری و روحی و شخصیت بزرگی بود که همه بر بزرگی و تأثیر کار وی تأیید و تأکید دارند.
ایشان با اشاره به اینکه قوه خطابه سید جمال الدین، زبانزد خاص و عام است، بخشی از یک خطابهی سید جمال الدین در مصر را برای حضار مجلس قرائت کرده و بر محتوای قرآنی این خطابه انگشت تاکید نهادند .
سید جمال با توجه به سفرهایی که به کشورهای، عربستان، افغان، هند، آلمان، روسیه، مصر، عثمانی و عراق داشتند، فعالیت های قرآنیشان، ابعاد قابل توجهی داشت.
یکی از کسانی که ازسید جمال تأثیر زیادی گرفت محمد عبده بود، که بعدها بزرگترین مقام دینی مصر و شیخ الازهر شد. او آیات قرآن را بیان می کرد و سید رضا، آیات را می نوشت، که به تناوب در نشریهی المنار منتشر می شد و سبب به وجود آمدن تفسیر المنار گشت، البته تا جزء دوازدهم قرآن در این تفسیر بیشتر نیامده است.
همچنین در مصرسید قطب، رویکرد بسیار هنرمندانه و جدیدی به آیات و مضامین قرآن کرد و با توجه به اینکه مدتی از عمر خود را در زندان گذرانید، این امکان برای او فراهم شد که با دلی فارغتر به آیات قرآن توجه کند و از آیات قرآن نکاتی بیان کند که قبلا سابقه نداشت، به گونهای که هماکنون نیز چاپ کتاب ها و آثار او در اغلب کشورهای عربی ممنوع است.
از سوی دیگر، ، آیت الله طالقانی در ایران، به لحاظ مشرب نگارش و دید و نگرش هنری به آیات الهی، شبیه سید قطب بود که بخشی از عمر خود را در زندان سپری کرد، که او را ، به استفاده و بهرهبرداری هر چه بیشتر از آیات قرآن و تدبر در خود آیات و فهم قرآن به قرآن، سوق داد.
پس از آیت الله طالقانی، علامه طباطبایی در این عرصه تلاش کرده و درخشیدند. ایشان مهمترین تفسیر اجتماعی را در ایران به شکل کاملی عرضه کردند. تا جایی که کارشناسان میگویند: تاریخ تفسیر شیعه و تفسیر جهان اسلامی را میتوان به دو دوره تقسیم کرد، دورهی قبل از المیزان و دورهی بعد از المیزان .
علامه همیشه از دید قرآنی و فلسفیشان، راجع به حقوق انسان ها، واکنش و کنش در اجتماع، وظایف متقابل مردم و رویدادهای اقتصادی و سیاسی جهان معاصر، سخن میگفتند که همهی اینها منشاء تحولات ارزشمندی به خصوص در روابط میان ایران و مصر شد.
آقای خوشمنش، در دقایق پایانی سخنرانیشان، برای تأکید بیشتر بر نقش مهم و ارزشمند رهبران قرآنی، اشارهای گذرا به تحولات سیاسی ایران و مصر کردند.
وی همچنین در پایان به پرسش های مکتوب حاضران پاسخ های لازم و قانع کنندهای دادند.